Trong văn hóa Nhật Bản, đặc biệt là khi làm việc, người Nhật luôn đề cao sự nghiêm túc. Dù có thân nhau đến đâu, khi làm việc họ luôn có sự kính trọng và giữ chừng mực với đối phương. Đó chính là tinh thần けじめ – “drawing the line” hay sự phân chia rạch ròi giữa mọi việc.
Hãy cùng Morning Japan tìm hiểu về けじめ để hiểu hơn về văn hóa ứng xử trong công việc của người Nhật nhé. Nếu bạn muốn làm trong công ty Nhật và giao tiếp hiệu quả hơn với khách hàng Nhật, đây là một chủ đề chắc chắn bạn không thể bỏ qua!
けじめ là gì?
Nếu tra nghĩa của けじめ trên các từ điển tiếng Nhật, bạn sẽ thấy họ giải thích từ này theo hai nghĩa. Một là “sự khác nhau” giữa các sự vật sự việc này với sự vật sự việc kia, giữa trái phải, đúng sai. Một nghĩa nữa trừu tượng hơn, đó là thái độ, hành động ứng xử theo luân thường đạo lý hoặc quy tắc xã hội.
Người Nhật quan niệm rằng cần thiết phải có「公私のけじめをつける」. Câu này có nghĩa là “công tư phân minh”, phải biết phân biệt rạch ròi giữa việc công và tư. Trong các mối quan hệ xã hội cũng phải biết hành xử theo quy tắc như vậy. Ví dụ trong quan hệ giữa cha mẹ và con cái thì「親子の間にもけじめが必要だ」- cần có ranh giới giữa bố mẹ và các con.
けじめ trong xã hội Nhật Bản
Với tinh thần けじめ trong văn hóa Nhật Bản, người Nhật luôn hành động theo quy tắc ứng xử chung của xã hội Nhật.
Nếu để ý kĩ, bạn sẽ thấy những hành vi, thói quen, lối suy nghĩ của người Nhật đều có sự liên quan tới nhau. Ví dụ, với tư tưởng けじめ, người Nhật sẽ luôn tỏ thái độ có chừng mực, giữ khoảng cách với người khác. Như vậy, rất khó để hiểu được người Nhật nghĩ gì. Từ đây dẫn đến cách nói vòng vo không đi vào vấn đề để tránh gây tổn thương người nghe. Hoặc, chỉ nói ngập ngừng nửa chừng mà không nói hết câu, để cho đối phương tự hiểu.
Xã hội và văn hóa Nhật Bản có hàng tá quy chuẩn về đạo đức, phép lịch sự, phép đối nhân xử thế…Vì thế, dần dà để có thể “công tư phân minh”, họ học cách bỏ qua những mong muốn, suy nghĩ của bản thân để nhìn nhận sự việc khách quan hơn. Thế là người Nhật dễ bị “người ngoài” đánh giá là “hai mặt”. Một mặt là 本音 (bộ mặt thật của bản thân, luôn bị che giấu) và một là 建前 (bộ mặt bên ngoài trưng ra cho xã hội).
Khi tinh thần けじめ bị đẩy lên mức “extreme” (cực đoan), nhiều người Nhật thậm chí quan niệm “thà nói dối còn hơn làm mất lòng người khác”. Hơn thế, không ai còn muốn vượt qua quy chuẩn xã hội nên người Nhật không mặc đồ sặc sỡ, không dám đi ngược số đông để nói ra ý kiến của mình…
Nhưng cứ gạt bỏ đi bản thân, “tình cảm cá nhân” để thực hiện けじめ, liệu có phải là một điều hay?
けじめ trong văn hóa làm việc của người Nhật
Hiểu một cách “thuần Việt”, けじめ nghĩa là “làm ra làm, chơi ra chơi”. Trong công việc, họ không để tình cảm riêng tư xen vào. Và ngược lại, ngoài công việc thì người Nhật hoàn toàn có thể quẩy hết mình, vui vẻ cởi mở chẳng thua ai cả. Việc nào đi việc đó, rất rõ ràng.
Rất nhiều công ty Việt Nam, nhất là các công ty IT, luôn hướng đến một môi trường mở trong văn hóa công sở. Công ty là nơi mọi người thân với nhau như anh em trong nhà. Tuy nhiên đôi khi điều này lại dẫn đến tình trạng cả nể người thân thiết, hoặc tệ hơn là suồng sã quá mức. Người Nhật luôn luôn giữ thái độ nghiêm túc trong công việc. Dù là người thân quen, khi làm với nhau, họ cũng sẽ kính cẩn cúi chào, làm việc cẩn trọng và nghiêm túc.
Ngoài ra, nhiều người Việt Nam khi làm việc với người Nhật nhận ra rằng, けじめ của dân Nhật khiến cho họ trở nên “khách sáo” thái quá. Điều này dẫn đến ấn tượng “trước sau bất nhất” của người Việt với khách hàng Nhật Bản. Đơn cử như trong dự án gia công phần mềm cho khách Nhật. Có thể đối tác Nhật không hài lòng với sản phẩm bạn làm. Nhưng họ sẽ hành động theo “chuẩn mực lịch sự” của họ, và thay vì chê thì lại… khen động viên bạn:
“Ồ các bạn vất vả rồi. Làm tốt lắm. Có vài chỗ nhỏ cần sửa nữa thôi”.
Khi bạn đang lâng lâng vui sướng thì hôm sau họ gửi cho bạn một file 10 trang giấy comment những thứ cần sửa. Như thế thì ai chẳng bị sốc, đúng không?
Kinh nghiệm làm việc với người Nhật
“Đối tác” làm ăn trong văn hóa làm việc của người Nhật là những người thuộc “vòng ngoài”. Trong công việc, họ đối xử với nhau không phải bằng tình cảm cá nhân. Vì thế, người Nhật giữ thái độ khách sáo, không muốn làm mất lòng ai. Trong cuộc sống cũng như trong công việc.
Khi bạn làm việc với khách hàng Nhật Bản thì đừng nghĩ gì nói nấy. Hãy hiểu văn hóa làm việc của họ và ứng xử theo chuẩn mực họ mong muốn. Đặc biệt khi bạn làm những vị trí như biên dịch Việt-Nhật, hay bạn làm vị trí sales, BrSE. Hãy luôn giữ thái độ niềm nở. Nói một cách “vui vẻ” thì “quan trọng là thần thái”. Bạn không nên biểu lộ cảm xúc cá nhân trực tiếp khi làm việc với người Nhật. Nhất là những lúc có bất đồng hay cần thương lượng giữa đôi bên.
Làm với khách hàng Nhật Bản, bạn sẽ cần phải lắng nghe thật kĩ lời nói của họ. Họ nói lòng vòng quanh co và bạn là người phải chốt lại điều họ muốn nói. Bạn không bao giờ được nghe chính miệng khách hàng Nhật nói ra mong muốn của họ. Hoặc câu “chỗ này sai rồi, chúng tôi muốn thế này”. Bạn – người làm cầu nối giữa khách Nhật và team Việt, phải tinh ý nhận ra trong nội dung cuộc họp.
Note:
Văn hóa “giữ thể diện” của người Nhật cũng khá tương đồng với một số nước châu Á. Cụ thể như Trung Quốc, Việt Nam. Trong các cuộc gặp gỡ đối tác, họ đề cao “giữ thể diện” cho đối phương”. Ngay cả khi việc đó trái với những gì họ tin là đúng. Đây là cách để duy trì sự hòa hợp trong các mối quan hệ. Và cũng là đặc trưng văn hóa của nhiều dân tộc Á Đông.
Điều này rất khác với phương Tây. Văn hóa phương Tây luôn khuyến khích tranh luận mở. Họ quan niệm phản đối ý kiến của nhau không có nghĩa là ghét chính con người của nhau. Có lẽ chính Nhật Bản và người châu Á còn cần phải học thêm nhiều về điều này. Chúng mình nghĩ đây mới là “công tư phân minh” thật sự. Các bạn có nghĩ như vậy không?
Học được những gì từ tinh thần けじめ trong văn hóa Nhật Bản?
Đầu tiên, chúng ta chắc chắn nên học tinh thần nghiêm túc trong công việc của họ. Chúng ta cần học người Nhật ở cách đối xử tôn trọng với đối phương. Điều này không chỉ giúp người Việt biết suy nghĩ cho người khác, gạt bỏ cảm xúc cá nhân. Từ đó, chúng ta có thể thể hiện sự tin cậy lẫn nhau trong team work. Hơn nữa, けじめ còn giúp giảm bớt những mâu thuẫn giữa cá nhân trong cùng một team. Hay xóa đi tình trạng kém năng suất trong làm việc vì cả nể. Đặc biệt là giữa các thành viên đã làm việc cùng nhau lâu năm.
Tuy nhiên, điều gì cũng có những mặt tốt và mặt xấu. Mang theo tinh thần けじめ một cách cực đoan sẽ khiến bạn bị dồn nén cảm xúc bản thân. Chắc chắn chúng ta không giỏi kìm nén như người Nhật. Vì thế, hãy học cách “xả” stress, dung hòa giữa sự nghiêm túc và thái độ cảm thông. Như vậy, bạn có thể làm việc tốt với cả team Nhật cũng như team Việt của chính mình.
Recent Comments